Rond 1800, aan het
eind van de Franse Revolutie ontstond er in Duitsland een kunststroming die ‘de
Romantiek’ werd genoemd. De idealen van de romantici waren ook van grote
invloed op gebied van wetenschap, filosofie, politiek en muziek. Deze idealen
ontstonden als reactie op de Verlichting. De
verlichting bevorderde het gebruik van het verstand, en trok daarmee de
christelijke leer in twijfel. De gelovigen maakten zich los van de kerk
omdat gericht was op de objectiviteit. Het zorgde voor het vormen van een eigen
identiteit en de wil om dat zelf te handhaven. Romantici vonden zich niet in
deze gedachten en waren bezorgd over de toekomst en hadden nostalgische
gevoelens naar het verleden. Zij vonden dat de wereld niet door een God is vast
gelegd, maar dat de geschiedenis zelf wordt gecreëerd door het handelen van het
individu.
Charles-François Daubigny
De reactie van kunstenaars die volgde uitte zich in de werkwijze: ze lieten zich beïnvloeden door het eigen gevoel, in plaats van gericht te zijn op het ambacht. De Romantiek laat zich daarom niet zo makkelijk vangen omdat de kijker zelf kan interpreteren wat hij bij dat kunstwerk voelt of ervaart. Er werd onophoudelijk gestreefd naar het creëren van een nieuwe wereld, met nieuwe plekken en dromen, ook al bestaan ze niet en kunnen ze niet waar gemaakt worden. De gerespecteerde grenzen die in het Classicisme en in de Verlichting werden verbeeld, werden in de Romantiek doorbroken. Hierdoor ontstond poëtische kunst met een nostalgisch, dromerig gevoel wat verwijdert was van de werkelijkheid ontstaan uit een bepaalde gemoedsgesteldheid. Deze gemoedsgesteldheid kon gericht zijn op de positieve kant van het leven, maar ook vaak op de duistere kant van het leven. Zo kreeg men interesse in magie, de dood en het mysterieuze. Dit werd ’zwarte romantiek’ genoemd. Men zocht contact met de onzichtbare werkelijkheid zoals de geestenwereld, de dood werd verheerlijkt en zelfmoord werd het natuurlijke gevolg van inkeer. Slaapwandelaars en maanwandelaars waren een geliefd onderwerp in de kunst. Ze lieten zien dat handelen en bewegen vanuit het onbewuste mogelijk was. Sommige romantici raakte steeds meer geïnteresseerd in de donkere kant van het leven. Daarom kreeg de middeleeuwen veel aandacht omdat het stond voor een huiveringwekkende tijd.
Max Ernst
Bomen als de spar, de treurwilg en de cipres werden vaak gebruikt als symbool
voor de droefheid en de duistere kant van het leven. De natuur op zich was een
zeer belangrijk onderwerp in de Romantische kunst. Ze stond voor vrijheid en
oneindigheid in tegenstelling tot de industriële revolutie, die fabrieken en
massaproductie met zich meebracht. De omstandigheden in de fabriek waren slecht
voor de arbeiders, en het verschil tussen de sociale verhoudingen werd steeds
groter. Zo verdween de vrijheid van het individu. Het individu werd daardoor
een belangrijk aspect in de romantiek als tegenreactie. De positie van de vrouw
onderging ook een grote verandering. Doordat zij als beeld werden getoond om de
connectie tussen gevoel en liefde weer te geven voelden ze zich steeds vrijer om
zich te uiten.
John William Waterhouse
Vrouwen kwamen in opstand en eisten recht op onderwijs. Daaruit
ontstonden mogelijkheden voor vrouwen om ook boeken en gedichten te schrijven
waarin ze hun gevoelens konden uiten. Ook kwamen er meer vrouwelijke schilders,
die niet werden toegelaten tot het kunstonderwijs, maar die les konden volgen
bij grote meesters. Ze kregen echter nog niet dezelfde aandacht voor hun werk
als mannelijke kunstenaars, omdat er nog steeds vaste sociale patronen aanwezig
waren, waarin de vrouw minder rechten had dan de man.
Bronnen :
Benno Tempel - Het Romantiek Boek
Hugh Honour and John Fleming - Algemene kunstgeschiedenis
Hugh Honour and John Fleming - Algemene kunstgeschiedenis
Norbert Wolf - Romantiek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten